Bibliografische Gegevens

Titel: Held van Beroep

Schrijver: Adriaan Jaeggi

Uitgever: Nieuw Amsterdam

Pagina's: 222

Druk jaar: 2008

Eerste Druk: 1999

Plaats van Uitgave: Amsterdam

Site en niveau: Lezenvoordelijst niveau 3

Samenvatting

'Laten we vooral dankbaar zijn dat onze voorouders van grote gezinnen hielden, anders waren we allang uitgestorven. Niet te geloven hoe er gesneuveld wordt in deze familie.'
De familie van de vijftien jarige Sam Fittipaldi zou je als los zand aan elkaar hangend kunnen beschrijven. “Voor altijd met elkaar verbonden en voor eeuwig van elkaar gescheiden”. Zo beschrijft de schrijver dat er eten bij de Chinees wordt gehaald en dat ieder dat dan op z'n eigen kamer opeet.
De enige tijd dat ze iets gezamenlijk als gezin iets ondernemen, is bij een begrafenis van een familielid. En dit gebeurt vaak, zo vaak dat ze er ziek van worden. Deze begrafenissen drijven immers de familie steeds verder uit elkaar. In het eerste deel van de roman leren we, tussen de tamelijk hilarisch beschreven begrafenissen door, Sam en zijn gezin kennen.
Sam is een buitenstaander in een merkwaardig gezin. Als enige jongen kan hij het met iedereen wel redelijk goed vinden, maar wordt zelf misselijk van zijn eigen braafheid ‘ Het is minder erg dan voortdurend ruzie hebben, maar je moet de hele tijd je warme spuug terugslikken’
Al wordt Sam door iedereen als held gezien (hij ruimt bijv. altijd de keuken uit zichzelf op als zijn familie ruzie met elkaar hebben) is hij toch een eenzame puber die troost zoekt in eenzame zwembaden.(daar heeft hij immers goeie herinneringen aan; samen met zijn moeder, die er toen helemaal voor hem alleen was).
Nadine, de oudste van de kinderen is wat je noemt een “echt” meisje. Zo wordt over haar een erg toepasselijke opmerking gemaakt door haar jongere zusje Teddy : “ Een van Nadines belangrijkste principes, zeg maar de basis van haar bestaan, is dat er op bepaalde plaatsen haar hoort te zitten en op andere plaatsen niet.” Ze heeft de neiging om nogal heftig op dingen te reageren. Vooral als ze zich beledigd voelt ( bijv. als haar vader de afstandbediening uit haar handen graait) want dan loopt ze weg. De familie heeft al een hele geschiedenis van ‘weglopingen’ achter de rug. Sam heeft altijd het gevoel dat zijn moeder het meest van Nadia houdt. Dit omdat zij ongelofelijk op haar moeder lijkt. En dit kun je haar niet kwalijk nemen, gewoon omdat het makkelijker is, omdat je precies weet hoe je van iemand moet houden die zoveel op je lijkt: op dezelfde manier als je wilt dat er van jou gehouden wordt. Vreemd genoeg zijn ze geen van allen jaloers op haar. Ondanks haar schoonheid en haar bemindheid voelen ze zich blijkbaar allemaal op dezelfde lijn met de ouders aan de andere kant v/d generatie kloof..
Teddy, het lievelingetje van haar vader is een intelligent, kort en stevig meisje waar geen vent zijn vingers van af kan houden. Ze is altijd in de stemming voor ruzie, en Sam speelt graag monopoly op leven en dood met haar. Zij is de enige zus waar hij wel eens erotische gevoelens voor heeft.
Molly wordt beschreven als de mislukkeling. Ze is lui, en door haar levenslange depressie ook vreselijk egoïstisch Haar schoolperiode heeft eeuwenlang geduurd, en toen ze eindelijk haar examen had gehaald, deed ze niets meer. Ze zit de hele dag op haar kamer, en is een vegetariër (niet dat het haar iets uit maakt wat er met de dieren gebeurd)
Sam begrijpt haar wel zegt hij: “ Heb je ooit die film The Graduate gezien, met Dustin Hofman? Aan het daarvan komt hij thuis, hij is net geslaagd voor zijn eindexamen, en het enige wat hij wil is op zijn kamer zitten. Zijn ouders hebben een feestje voor hem georganiseerd, het huis is vol met aangeschoten vrienden van zijn ouders, en hij zit op zijn bed naar zijn aquarium te staren. Meer wil hij niet. Hij weet dat er buiten allen maar ellende op hem ligt te wachten. Ik heb het idee dat Molly eindeloos die scène naspeelt.
“ Mijn vader kan het niet helpen dat hij iemand is die het geheid bij het verkeerde eind heeft. Als je dat eenmaal weet ben je tamelijk veilig.”
Hij is een aardige man die op latere leeftijd is getrouwd en ook pas laat in de dertig, kinderen heeft gekregen. Hij is dol op zijn vrouw die negentien jaar jonger is. Hij doet zijn best om een goede vader te zijn maar helemaal lukt niet. De kinderen voelen haarscherp dat hij het meest van zijn vrouw houdt.
Zo kabbelt het verhaal verder als een oneindig zwembad waar Sam naar opzoek is. Elke avond gaat hij op zoek, maar vindt deze niet. Het is een verlangen naar het moment dat hij samen met zij moeder ging zwemmen. Het moment dat zijn moeder er helemaal voor hem alleen is. Daarom wilt hij dat het zwembad of eerder gezegd het moment nooit ophoud. Net op het moment dat je als lezer naar een stroomversnelling verlangt, komt er leven in de roman. Of liever gezegd dood, dood die ineens heel dichtbij komt. De moeder sterft aan kanker en de stemming van het verhaal slaat om.. Hij logeert een tijdje bij een collega van zijn vader, waar hij Do leert kennen. Do is een avontuurlijk meisje die een voorstander van weglopen is, en vindt dat haar ouders alleen van zichzelf houden. Hij vindt daar een familie portret dat een vervlogen geluk verbeeldt waar hij geen herinnering meer aan heeft. Als hij in de trein zit voelt hij zich ellendig. Wie is hij nou? “Door de nacht rijdt de trein, met als eenzame passagier Kleine giraf redder van demente oma’s en eenzame winkeljuffrouwen. Dolende ridder op zoek naar zijn volautomatische kasteel met zwembad.”
Na een nogal absurde begrafenis waarin ze in het geheim de kist in de zee gooien begint het tweede deel.

Ridder op de dool
Redder in nood
Held van beroep

Na de 'begrafenis' trekt Sam zich definitief terug uit het gezin waar hij zich toch al nooit bij voelde horen. Hij zoekt toevlucht in een leegstaande huis van een overleden oma op een waddeneiland. Hulpeloos loopt hij daar rond, zich geen raad wetend met de dood van zijn moeder. Hij ontmoet Do weer, en leert haar beter kennen, terwijl hij zijn heldenstatus probeert terug te vinden. Zijn grote voorbeeld (op Tv gezien) is een eenzame schoonmaker op een vervuild strand die voor een onbegonnen taak staat “ En het rare was, ik zag hoe hopeloos het was, maar tegelijkertijd was ik zo jaloers op hem, dat hij zoiets had om aan te werken” Het liefst zoekt Sam nog steeds naar ‘het bad zonder einde’, niet om het vinden maar vanwege het zoeken. Het boek eindigt met een heldendaad van Tom. Een potvis is aangespoeld en Sam probeert hem in zijn eentje te redden door hem terug in zee te duwen. Hij weet dat het zinloos is maar gaat toch verder, omdat het zijn plicht is. Als Sam weer thuis is begint Molly zijn zwijgzame zus opeens te praten, en het boek eindigt met het volgende stukje:
“luisteren tot ze alles gezegd heeft wat er te zeggen valt, want dat is het minste wat je kunt doen, iemand laten uitpraten, al zou je ook duizend keer liever je tijd besteden aan het redden van een kat uit een brandend huis een paar straten verderop, of aan het kerven van een ongelooflijk gedetailleerd zeilbootje uit de kies van je oud en gelukkig gestorven grootvader.”

Opbouw

Het verhaal begint met een beetje spanning, omdat er wordt verteld over de Familie van Sam die een hoog sterfgehalte heeft. Na een tijdje kom je erachter dat de moeder Sam ziek is, je weet niet hoe ziek en welke ziekte. Daardoor wordt het iets spannender, maar naarmate je verder leest wil je steeds grager weten wat er met de moeder van Sam aan de hand is. De spanningsboog wordt dus heel langzaam steeds hoger, maar wanneer ze plotseling naar het ziekenhuis moet terwijl je niet weet wat er aan de hand is, is de spanning heel hoog. Als je dan weet dat ze dood is, is de spanning direct minder , maar dan zit er een droevig gevoel aan het verhaal. Na het moment dat de moeder dood is, is de spanning laag, maar je wil toch weten wat Sam gaat doen met zijn leven.

Titelverklaring

Het boek heet ‘Held van beroep’, omdat Sam na een olieramp op de televisie een man het strand zag schoonmaken. Sam zag dat het totaal geen zin had, maar tegelijk was hij jaloers dat hij niet zoiets had om aan te werken. Hij stelde zich voor dat de oliemaatschappij die man naar het strand stuurde en dat die man het alleen maar deed omdat het zijn baan was. Sam noemt hem een held van beroep. Die man is zijn voorbeeld.

Thema en motieven

Als je in de puberteit zit, dan moet je jezelf leren kennen. Ik heb dit thema gekozen, omdat Sam zich probeert te leren kennen in dit boek. Sam weet eigenlijk niet wat hij wil doen met zijn leven aan het begin van het verhaal, maar uiteindelijk komt hij erachter dat hij gewoon iets wil doen om het doen. Hij wil bijvoorbeeld het zwembad zonder einde vinden om zich te herinneren aan de keren dat hij met zijn moeder in het zwembad was.

Volgens het boek is het motief ‘Puberteit’. Maar ik vind dat ook ‘dood’ en ‘Liefde’ motieven van dit boek zijn. Puberteit komt natuurlijk vanwege het gedrag van Sam, het weglopen, het niet begrepen worden door zijn vader en zussen. Dood is vanwege alle begrafenissen en crematies die ze meemaken en natuurlijk de dood van hun moeder. Liefde is vanwege de verliefdheid van Sam op Do.

Structurele Kenmerken

Personages

Sam Fittipaldi:
De hoofdrolspeler van dit boek. Het is echt typisch ‘het jonge broertje’ in de familie. Degene die het jongst en minst intelligent lijkt, maar toch vanaf een afstandje de hele familie kan bekijken alsof hij er niet bij hoort. Volgens mij is het ook een vreemde jongen, door zijn vreemde gedachtes over verschillende dingen. Sam houdt, net zoals zijn moeder, erg van zwemmen.

Patrick Fittipaldi:
De vader van Sam. Zijn enige grote liefde was de moeder van Sam. Als de moeder van Sam overlijdt stort hij in elkaar en gaat meer drinken en roken van verdriet.

Moeder van Sam:
In het begin blijkt al dat er iets ‘mis’ is met Sam’s moeder. In het midden van het boek overlijdt ze, terwijl Sam bij Dixie logeert. Ik denk dat ze is overleden aan kanker. Ze had waarschijnlijk al eerder een borstoperatie gehad, dat bleek toen de vader van Sam vertelde over dat ze naar het strand gingen en de moeder van Sam het erg vond dat zij de enige vrouw was met maar een borst. Over haar persoonlijkheid wordt weinig verteld, ze laat wel een beeld achter van een lieve moeder, voor wie het gezin erg belangrijk was.

Dixie:
Zij is de secretaresse van de vader van Sam. Als Sam per ongeluk hoort dat er iets mis is met z’n moeder en z’n vader en zussen hoort besluiten dat ze het hem niet moeten vertellen, loopt hij weg. Sam woont een tijdje bij Dixie, waar hij ook Do leert kennen, die daar ook ‘onderduikt’. Sam gaat terug naar huis als hij te horen krijgt dat moeder is overleden.

Do:
Sam leert Do bij Dixie kennen. Do is een meisje met heel veel sproeten en lange, dunne benen en armen. Sam vindt Do best wel leuk, terwijl ze wel een aantal jaar
ouder is. Later komt Sam Do weer tegen als hij weer weggelopen is en in het leegstaande huis van zijn overleden oma logeert. Do blijkt Dominique te heten, en haar ouders blijken oude vrienden van Sam’s oma te zijn. Do en Sam blijven een tijdje in het huis van Sam’s overleden oma wonen.

De zussen van Sam:
Molly is oudste zus van Sam, na haar school leeft ze een saai leven op har kamer, tussen de klokhuizen en de zakdoeken.
Nadine is de middelste zus van Sam, ze loopt vaak weg en gaat dan naar Amsterdam. Ze heeft een fobie voor brekende nagels, haar op plekken waar het niet hoort te zitten en mannen met een (beginnende) kalende plek op hun hoofd.
Teddy is de jongste zus van Sam, met haar was Sam om zoek naar ‘het
oneindige zwembad’. Eigenlijk heet ze Theodora, maar dat mag Sam tegen
niemand vertellen, hij dreigt er soms mee. Ook speelt hij vaak ‘Monopoly’ met
haar.

Tijd

Het verhaal speelt zich af in het heden, wat in dit boek waarschijnlijk 1999 of iets eerder is, omdat het boek in 1999 is geschreven. Dit komt doordat de mensen in moderne huizen leven, er begrafenissen zijn en de mensen zwembaden in hun tuin hebben.

Perspectief

Het verhaal wordt verteld vanuit een ik-perspectief, omdat je niks weet wat Sam niet weet en Sam de ik-persoon is.

Ruimte

Het verhaal speelt zich af in Nederland, omdat de mensen in een rijk land leven en de overleden oma van Sam op een waddeneiland woonde.

 

Intertekstualiteit en symboliek

Het motief 'pubertijd' is een motief wat in vele boeken gebruikt wordt. Het is een onderwerp dat voor vele schrijvers een inspiratiebron is.
Het vervelende is dat je je vaak zo vreselijk naar voelt. Zo kwetsbaar en naif als je bent, zo hard en zo eenzaam word je uit het paradijs gehaald om als een volwassen mens op de aarde verder te leven.
Vele boeken gaan over dit thema (denk aan Zilver en de Kleine Johannes) Je kunt ze alleen niet met elkaar vergelijken, want zo ervaart iedereen zijn puberteit anders.

Er is niet veel directe symboliek gebruikt, maar er is wel veel ironie gebruikt in het boek. 

 

Recensie

Zoekende puber verandert in dolende dertiger

Gebruikte Veslagen:

http://www.scholieren.com/boekverslag/55446

http://www.scholieren.com/boekverslag/50249

http://www.scholieren.com/boekverslag/51197

De opdracht, de mooiste zin uit het boek:

'Laten we vooral dankbaar zijn dat onze voorouders van grote gezinnen hielden, anders waren we allang uitgestorven.'

Ik had deze zin gekozen, omdat de hoofdpersoon Sam in een familie leeft waar heel veel mensen in overlijden.